ਮਨਦੀਪ ਖੁਰਮੀ

ਜੇਹਾ ਦਿਸਿਆ- ਤੇਹਾ ਲਿਖਿਆ
ਓਏ ਅਣਖੀ ਪੰਜਾਬੀਓ! ਕੀ ਧੀਆਂ ਦੀ ਇੱਜ਼ਤ ਹੀ ਦਾਅ 'ਤੇ ਲਾਉਣੀ ਬਾਕੀ ਸੀ?
ਮਨਦੀਪ ਖੁਰਮੀ

ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਬਾਰੇ ਆਮ ਹੀ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਇੱਜ਼ਤ, ਅਣਖ ਤੇ ਸ਼ਾਨ ਨਾਲ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਜਿਉਣ ਲਈ ਜਾਨ ਲੈ ਵੀ ਸਕਦੇ ਹਨ ਤੇ ਜਾਨ ਵਾਰ ਵੀ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਪੰਜਾਬੀ ਰਹਿਣ ਸਹਿਣ ਵਿੱਚੋਂ ਅਜਿਹੀਆਂ ਆਪਾ- ਵਾਰੂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਆਮ ਹੀ ਮਿਲ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਆਪਣੇ ਘਰ ਦੀਆਂ ਧੀਆਂ- ਧਿਆਣੀਆਂ ਦੀ ਗੱਲ ਤਾਂ ਇੱਕ ਪਾਸੇ ਰਹੀ, ਕਿਸੇ ਅਣਜਾਣ ਮੁਟਿਆਰ ਦੀ ਇੱਜ਼ਤ ਨੂੰ ਗੈਰਾਂ ਹੱਥੋਂ ਪਾਟੋ ਧਾੜ ਹੋਣੋਂ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਵੱਲੋਂ ਹੁਣ ਤੱਕ ਲਾਈਆਂ ਜਾਨ ਦੀਆਂ ਬਾਜ਼ੀਆਂ ਦੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਵੀ ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ ਤੋਂ ਸੁਣੀਆਂ ਜਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ।
ਇਹ ਤਾਂ ਸਨ ਕਿਸੇ ਲੰਘੇ ਵੇਲੇ ਦੇ ਅਣਖੀ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦੇ ਅਣਖੀ ਸੁਭਾਅ ਦੀਆਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ ਪਰ ਅੱਜ, ਸਿਰ ਸ਼ਰਮ ਨਾਲ ਸਿਰਫ ਝੁਕ ਹੀ ਨਹੀਂ ਰਿਹਾ ਸਗੋਂ ਇੱਕ ਵਾਰ ਝੁਕ ਕੇ ਮੁੜ ਉੱਚਾ ਉੱਠਣ ਦਾ ਨਾਂਅ ਨਹੀਂ ਲੈ ਰਿਹਾ। ਉਹ ਇਸ ਕਰਕੇ ਕਿ ਮੇਰੇ ਸੋਹਣੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਅਣਖੀ ਸ਼ੇਰ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਆਵਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਤਿੜ੍ਹ ਬੀਜਣ ਦੇ ਆਹਰ 'ਚ ਆਪਣੀਆਂ ਧੀਆਂ ਧਿਆਣੀਆਂ ਦੀ ਹੱਥੀਂ ਇੱਜ਼ਤ ਲੁਟਾਉਣ ਵਾਲੇ ਰਾਹ ਪਏ ਫਿਰਦੇ ਹਨ। ਬੇਸ਼ੱਕ ਤੁਹਾਨੂੰ ਇੰਝ ਜਾਪੇ ਕਿ ਐਸ ਬੰਦੇ ਨੂੰ ਬਾਹਲਾ ਈ ਫਿਕਰ ਪਿਆ ਫਿਰਦੈ…. ਮਿੱਤਰੋ ਸਚਮੁਚ ਹੀ ਜਦ ਦੀਆਂ ਮੇਰੇ ਖ਼ੁਦ ਅਤੇ ਮੇਰੇ ਮਿੱਤਰਾਂ ਨਾਲ ਵਾਪਰੀਆਂ ਸੌ ਫੀਸਦੀ ਸੱਚੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਦਾ ਦਿਮਾਗ ਉੱਪਰ ਗੱਡੇ ਜਿੰਨਾ ਬੋਝ ਬਣਿਆ ਹੈ ਤਾਂ ਉਹ ਗੱਲਾਂ ਤੁਹਾਡੇ ਸਭ ਨਾਲ ਸਾਂਝੀਆਂ ਕਰਨ ਲਈ ਕਾਹਲਾ ਸਾਂ। ਗੱਲ ਕਰੀਏ ਵਿਦੇਸ਼ ਆਉਣ ਦੀ.., ਰੱਜ ਰੱਜ ਆਓ…, ਆਪ ਵੀ ਆਓ ਤੇ ਆਪਣੀਆਂ ਧੀਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਭੇਜੋ ਪਰ ਆਓ ਇਸ ਢੰਗ ਨਾਲ ਕਿ ਜਿਸਨੇ ਆਉਣਾ ਹੈ, ਉਹਦੇ ਠਹਿਰਨ, ਖਾਣ ਪੀਣ ਜਾਂ ਕੰਮ ਕਾਰ ਦਾ ਬੰਦੋਬਸਤ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਮੁਕਰਰ ਹੋਇਆ ਹੋਵੇ। ਪਰ ਜੋ ਆਲਮ ਮੈਂ ਪਿਛਲੇ ਇੱਕ ਹਫ਼ਤੇ ਦੇ ਅੰਦਰ ਅੰਦਰ ਖੁਦ ਦੇਖਿਆ ਤੇ ਸੁਣਿਆ ਹੈ ਉਸ ਤੋਂ ਤਾਂ ਇਹੀ ਲਗਦੈ ਕਿ ਹੁਣ ਸਾਡੇ ਪੰਜਾਬੀ ਵੀਰਾਂ ਲਈ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ 'ਚ 'ਪੈਰ ਪਾਉਣ' ਲਈ ਆਪਣੀਆਂ ਧੀਆਂ- ਭੈਣਾਂ ਦੀ ਇੱਜ਼ਤ ਵੀ ਦਾਅ 'ਤੇ ਲਾ ਦੇਣੀ ਮਾਮੂਲੀ ਜਿਹੀ ਗੱਲ ਬਣ ਗਈ ਹੈ। ਪਿਛਲੇ ਦਿਨਾਂ ਤੋਂ ਇੰਗਲੈਂਡ ਲਈ ਖੁੱਲ੍ਹੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਵੀਜ਼ਿਆਂ ਨੇ ਇੱਕ ਵਾਰ ਫੇਰ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਨੂੰ ਕਮਲੇ ਜਿਹੇ ਬਣਾ ਦਿੱਤੈ। ਕੀ ਮੁੰਡਾ, ਕੀ ਕੁੜੀ, ਹਰ ਕੋਈ ਇੰਗਲੈਂਡ ਪਹੁੰਚਣ ਨੂੰ ਹੀ ਸਵਰਗਾਂ ਦੀ ਟਿਕਟ ਹਾਸਲ ਕਰਨ ਵਾਂਗ ਮੰਨੀ ਬੈਠਾ ਹੈ। ਬੇਸ਼ੱਕ ਪੰਜਾਬੋਂ ਤੁਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਏਜੰਟਾਂ ਵੱਲੋਂ ਇਹੀ ਸਬਜ਼ਬਾਗ ਦਿਖਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਕਿ ਇੰਗਲੈਂਡ ਪਹੁੰਚਣ ਸਾਰ ਏਅਰ ਪੋਰਟ ਤੇ ਤੁਹਾਡਾ 'ਸੁਆਗਤ' ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਖੜ੍ਹੇ ਹੋਣਗੇ, ਇੱਕ 'ਵੀਕ' ਦਾ ਰਹਿਣ ਸਹਿਣ ਮੁਫ਼ਤ, ਬਾਦ 'ਚ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣਾ ਵੀ ਇੰਤਜ਼ਾਮ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ…. ਵਗੈਰਾ ਵਗੈਰਾ। ਅਜਿਹੀਆਂ ਮਨ ਲੁਭਾਊ ਗੱਲਾਂ 'ਚ ਅਸੀਂ ਅਕਸਰ ਹੀ ਇਹ ਭੁੱਲ ਜਾਂਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਸਾਡਾ ਮੁੰਡਾ ਜਾਂ ਕੁੜੀ 'ਭੂਆ' ਕੋਲ ਨਹੀਂ ਜਾ ਰਹੇ ਸਗੋਂ ਉਸ ਧਰਤੀ 'ਤੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ ਜਿਸ ਬਾਰੇ ਆਮ ਹੀ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਹੈ ਕਿ ਇਥੇ ਆ ਕੇ ਬੰਦੇ ਦਾ ਖੂਨ ਬਦਰੰਗ ਹੋ ਜਾਂਦੈ। ਇਹਨਾਂ ਗੱਲਾਂ ਵਿੱਚ ਫਸ ਕੇ ਹੀ ਪੁੱਟੇ ਗਏ ਪੈਰਾਂ ਤੋਂ ਸ਼ੋਸ਼ਣ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਸਾਡੇ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਵਿੱਚ ਘਰ ਦੀ ਨਾਰੀ ਨੂੰ ਘਰ ਦੀ ਇੱਜ਼ਤ ਦਾ ਰੁਤਬਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦੈ। ਇਸ਼ਕ- ਵਿਸ਼ਕ, ਪਿਆਰ-ਵਿਆਰ ਸਾਡੇ ਪੰਜਾਬੀ ਸਮਾਜ 'ਚ ਕੋਈ ਮਾਅਨਾ ਨਹੀਂ ਰੱਖਦੇ। ਕੋਈ ਮੁੰਡਾ- ਕੁੜੀ ਪਿਆਰ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾ ਕੇ ਜਿੰਦਗੀ ਜਿਉਣੀ ਚਾਹੁਣ ਤਾਂ ਉਹ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਨਿਗਾਹ 'ਚ 'ਲੰਡਰ' ਬਣ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਪਰ ਉਹਨਾਂ ਮਾਪਿਆਂ ਜਾਂ ਮਾਪਿਆਂ ਦੀਆਂ ਉਹਨਾਂ ਔਲਾਦਾਂ ਨੂੰ ਤੁਸੀਂ ਕਿਹੜੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਨਾਲ ਨਿਵਾਜੋਗੇ ਜੋ ਹਾਲਾਤਾਂ ਦੇ ਝੰਬੇ ਹੋਏ ਇਹਨਾਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਲੱਖਾਂ ਕੋਹਾਂ ਦੂਰ ਛੱਡ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਤੁਸੀਂ ਵੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹੋਵੋਗੇ ਕਿ ਕੀ ਬੁਝਾਰਤਾਂ ਜਿਹੀਆਂ ਪਾਈ ਜਾਂਦੈ? ਲਓ ਸੁਣੋ, ਬੀਤੇ ਦਿਨੀਂ ਇੱਕ ਪਰਮ ਮਿੱਤਰ ਨੇ ਹਿਥਰੋ ਏਅਰ ਪੋਰਟ ਤੋਂ ਇੱਕ ਸਟੂਡੈਂਟ ਵੀਜ਼ੇ 'ਤੇ ਆ ਰਹੀ ਬੀਬੀ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਆਉਣ ਦਾ ਹੁਕਮ ਕੀਤਾ। ਚਾਰ ਘੰਟੇ ਦੀ ਲੰਮੀ ਉਡੀਕ ਬਾਦ ਬੀਬੀ ਬਾਹਰ ਆਈ ਤਾਂ ਸਾਡੇ ਹੱਥਾਂ 'ਚ ਉਹਦੇ ਨਾਂਅ ਵਾਲਾ ਫੱਟਾ ਦੇਖ ਕੇ ਉਹਦੇ ਸਾਹ 'ਚ ਸਾਹ ਆਇਆ ਕਿਉਂਕਿ ਉਸ ਬੀਬੀ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦਾ ਇੰਗਲੈਂਡ 'ਚ ਕੋਈ ਜਾਣੂ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਸ਼ੁੱਧ ਪੇਂਡੂ ਉਸ ਬੀਬੀ ਨੂੰ ਇਹ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸੀ ਪਤਾ ਕਿ ਉਸਨੇ ਅੱਗੇ ਕਿੱਥੇ ਜਾਣਾ ਹੈ?, ਉਹਦਾ ਕਾਲਜ ਕਿੱਥੇ ਹੈ? ਉਹਨੇ ਠਹਿਰਨਾ ਕਿੱਥੇ ਹੈ? ਬਜਾਏ ਇਸਦੇ ਕਿ ਉਸ ਕੋਲ ਇੱਕ ਕਾਗਜ਼ ਸੀ, ਜਿਸ ਉੱਪਰ ਰਿਹਾਇਸ਼ ਦਾ ਪਤਾ ਲਿਖਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸਨੂੰ ਘਰ ਲਿਆਂਦਾ, ਘਰਵਾਲੀ ਨੇ ਭੋਜਨ ਛਕਾਇਆ ਤਾਂ ਬੀਬੀ ਏਜੰਟ ਵਾਲੀ ਮੁਹਾਰਨੀ ਰਟੀ ਜਾਵੇ, "ਵੀਰ ਜੀ ਮੈਂ ਈ-ਮੇਲ ਭੇਜੀ ਹੋਈ ਆ, ਹੋਸਟਲ ਵਾਲੇ 'ਡੀਕਦੇ ਹੋਣਗੇ, ਮੈਨੂੰ ਹੋਸਟਲ ਛੱਡ ਆਓ।" ਉਹਦੀ ਜਿਦ ਅੱਗੇ ਮੈਂ ਤੇ ਮੇਰੇ ਦੋਸਤ ਗਾਇਕ ਰਾਜ ਸੇਖੋਂ ਤੇ ਖੇਡ ਲੇਖਕ ਜਗਸੀਰ ਧਾਲੀਵਾਲ ਨੰਗਲ ਉਸਨੂੰ ਛੱਡਣ ਚਲੇ ਗਏ। ਜਦ ਏਜੰਟਾਂ ਵੱਲੋਂ ਦਿੱਤੇ ਐਡਰੈੱਸ 'ਤੇ ਪਹੁੰਚੇ ਤਾਂ ਉੱਥੇ ਰਹਿ ਰਿਹਾ ਆਦਮੀ ਇਹ ਕਹਿ ਕੇ ਝੱਗਾ ਚੁੱਕ ਗਿਆ ਕਿ "ਸਾਨੂੰ ਤਾਂ ਕੋਈ ਸੂਚਨਾ ਨਹੀਂ ਮਿਲੀ, ਨਾ ਹੀ ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਕੋਈ ਰੂਮ ਖਾਲੀ ਹੈ।" ਚੱਲੋ ਜੀ ਕਿਵੇਂ ਨਾ ਕਿਵੇਂ ਰਾਤ ਵੇਲੇ 2 ਘੰਟੇ ਦੀ ਭੱਜ ਦੌੜ ਤੋਂ ਬਾਦ ਬੀਬੀ ਲਈ ਕਮਰੇ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕਰਕੇ ਘਰ ਮੁੜੇ। ਜੇ ਉਸ ਰਾਤ ਅਸੀਂ ਉਸ ਕੁੜੀ ਨਾਲ ਨਾ ਹੁੰਦੇ ਤਾਂ ਖੌਰੇ ਉਸ ਵਿਚਾਰੀ 'ਕੰਨਿਆ' ਦਾ ਕੀ ਹੋਣਾ ਸੀ। ਇਹ ਤਾਂ ਉਹ ਬੀਬੀ ਸੀ ਜਿਸਦੀ ਇੱਜ਼ਤ ਦੇ ਸਹੀ ਸਲਾਮਤ ਹੋਣ ਬਾਰੇ ਅਸੀਂ ਖੁਦ ਵੀ ਉਸ ਕੁੜੀ ਦੇ ਮਾਪਿਆਂ ਨੂੰ ਫੋਨ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਪਰ ਇੱਕ ਉਸ ਪਿਉ ਦਾ ਜ਼ੇਰਾ ਵੀ ਦੇਖ ਲਓ ਜਿਸ ਨੇ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਏਅਰ ਪੋਰਟ ਤੋਂ ਕੁੜੀ ਨੂੰ ਅਣਜਾਣ ਮੁਲਕ ਵੱਲ ਤੋਰਨ ਲੱਗੇ ਨੇ ਆਪਣੀ ਕੁੜੀ ਦੀ ਬਾਂਹ ਇੱਕ ਹੋਰ ਅਣਜਾਣ ਸਟੂਡੈਂਟ ਵੀਜ਼ੇ 'ਤੇ ਹੀ ਜਾ ਰਹੇ ਮੁੰਡੇ ਨੂੰ ਫੜਾ ਦਿੱਤੀ ਕਿ "ਪੁੱਤ ਇਹਨੂੰ ਵੀ ਉੱਥੇ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਜਾਣਦਾ, ਜਿਥੇ ਤੂੰ ਰਿਹਾ, ਇਹਨੂੰ ਵੀ ਨਾਲ ਹੀ ਰੱਖਲੀਂ।" ਜਦ ਕਿ ਉਸ ਮੁੰਡੇ ਨੂੰ ਏਅਰ ਪੋਰਟ ਤੋਂ ਲਿਆਉਣ ਲਈ ਮੇਰੇ ਹੀ ਇੱਕ ਦੋਸਤ ਦੀ 'ਡਿਊਟੀ' ਲੱਗੀ ਹੋਈ ਸੀ। ਲੈਣ ਇੱਕ ਨੂੰ ਗਏ ਸੀ, ਪਰ ਆ ਦੋ ਗਏ। ਦੋਸਤ ਵੀ ਹੈਰਾਨ ਸੀ। ਜਦ ਸਾਰੀ ਕਹਾਣੀ ਦਾ ਪਤਾ ਲੱਗਾ ਤਾਂ ਰਾਤ ਦੇ 9 ਵਜੇ ਉੱਤਰੀ ਫਲਾਇਟ ਤੋਂ ਬਾਦ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਠਹਿਰਨ ਦਾ ਬੰਦੋਬਸਤ ਨਹੀਂ ਹੋ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਅੰਤ ਇੱਕ ਹੋਟਲ 'ਚ ਇੱਕ ਕਮਰਾ ਹੀ ਮਿਲਿਆ ਤੇ ਇੱਕ ਸਿਆਣੇ ਪਿਉ ਦੀ ਸਟੂਡੈਂਟ ਧੀ ਸਾਰੀ ਰਾਤ ਇੱਕ ਅਣਜਾਣ ਮੁੰਡੇ ਨਾਲ ਇੱਕੋ ਕਮਰੇ 'ਚ ਹੀ ਰਹੀ। ਇਹ ਸੀ ਉਸ ਸਿਆਣੇ ਪਿਉ ਦੀ ਆਪਣੀ ਧੀ ਹੱਥੋਂ ਕਰਵਾਈ ਗਈ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਪਹਿਲੀ 'ਕਮਾਈ'। ਪਿਆਰੇ ਵੀਰੋ, ਇਸ ਤੋਂ ਅੱਗੇ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਦਿਮਾਗਾਂ ਦੇ ਘੋੜੇ ਭਜਾ ਸਕਦੇ ਹੋ ਕਿ ਕੀ ਉਸ ਕੁੜੀ ਦੀ ਇੱਜ਼ਤ ਸਲਾਮਤ ਰਹੀ ਹੋਵੇਗੀ ਜਾਂ ਉਸ ਪਿਉ ਦੀ ਅਣਖ ਨੂੰ ਚਾਰ ਚੰਨ ਲੱਗ ਗਏ ਹੋਣਗੇ ਜਿਸਨੇ ਆਪਣੇ ਘਰ ਦੀ ਇੱਜ਼ਤ ਕਿਸੇ ਅਣਜਾਣ ਨੂੰ ਇਹ ਕਹਿ ਕੇ ਸੌਂਪ ਦਿੱਤੀ ਕਿ "ਜਿਥੇ ਤੂੰ ਰਿਹਾ, ਉੱਥੇ ਨਾਲ ਹੀ ਰੱਖਲੀਂ।" ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਹਰ ਪੰਜਾਬੀ ਨੂੰ ਭਲੀ ਭਾਂਤ ਪਤੈ ਕਿ "ਕੱਟੇ ਦੀ ਵੱਛੀ ਨਾਲ ਕੋਈ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰੀ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ।" ਇਹ ਵੀ ਹਰ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਪਤੈ ਕਿ ਜਦ ਘਿਓ ਕੋਲ ਅੰਗਿਆਰੀ ਰੱਖਾਂਗੇ ਤਾਂ ਘਿਓ ਨੇ ਪਿਘਲਣਾ ਹੀ ਹੁੰਦੈ। ਗੱਲ ਇਥੇ ਹੀ ਠੱਪ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਤਾਂ ਚੰਗਾ ਹੁੰਦਾ, ਪਰ ਜਦ ਲੀਰਾਂ ਦੀ ਖੁੱਦੋ ਉੱਧੜਦੀ ਐ ਤਾਂ ਲੀਰਾਂ ਹੀ ਲੀਰਾਂ ਨਿਕਲਦੀਆਂ ਨੇ। ਸੁਣੋ, ਹਿਥਰੋ ਏਅਰ ਪੋਰਟ ਤੇ ਇਹਨਾਂ ਦੋਵੇਂ ਬੀਬੀਆਂ ਵਾਂਗ ਪਤਾ ਹੀ ਨਹੀਂ ਕਿੰਨੀਆਂ ਕੁ ਬੀਬੀਆਂ ਆਉਂਦੀਆਂ ਨੇ ਜਿਹਨਾ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਜਾਣ ਵਾਲਾ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ, ਜਾਂ ਫਿਰ ਪਹਿਲਾਂ ਲੈ ਕੇ ਆਉਣ ਦੀ ਹਾਮੀ ਓਟਣ ਵਾਲੇ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰ ਵੀ ਬਾਦ ਵਿੱਚ ਫੋਨ ਨਹੀਂ ਚੁੱਕਦੇ ਕਿਉਂਕਿ ਖੁਦਗਰਜੀਂ ਦੇ ਰਾਹ ਤੁਰੀ ਯੂ.ਕੇ. ਦੀ ਜਿੰਦਗੀ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਕੋਲ ਕਿਸੇ ਲਈ ਕੋਈ ਵਕਤ ਨਹੀਂ। ਭਰੋਸੇ ਯੋਗ ਸੂਤਰਾਂ ਤੋਂ ਮਿਲੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਅਨੁਸਾਰ ਅਜਿਹੇ ਵਕਤ ਦੇ ਝੰਬਿਆਂ ਨੂੰ 'ਸਹਾਰਾ' ਦੇਣ ਵਾਲਾ ਇੱਕ ਪੰਜਾਬੀ ਗਰੋਹ ਵੀ ਅੱਜ ਕੱਲ੍ਹ ਸਰਗਰਮ ਹੋਇਆ ਦੱਸਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿਸਦਾ ਕੰਮ ਹੀ ਸਿਰਫ 'ਵੱਗ ਵਿੱਚੋਂ ਗੁਆਚੀ ਗਾਂ' ਵਾਂਗ ਰੁਲੇ ਜਿਹੇ ਫਿਰਦੇ ਚਿਹਰਿਆਂ ਨੂੰ ਲੱਭਣਾ ਹੈ। ਜੇ ਕੋਈ ਮੁੰਡਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸਨੂੰ ਰਾਤ ਕਟਾਉਣ ਤੇ ਖਾਣਾ- ਦਾਣਾ ਦੇਣ ਦੇ ਪੌਂਡ ਵਸੂਲ ਲਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਜੇ ਕੋਈ ਕੁੜੀ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸਨੂੰ ਰਾਤ ਕਟਾਉਣ ਦੇ ਨਾਂਅ 'ਤੇ ਖੁਦ ਉਸ ਨਾਲ 'ਰਾਤ ਕੱਟਦੇ' ਹਨ। ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਅਣਜਾਣ ਨੂੰ ਕੋਈ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਕਿ ਰਾਤ ਦੇ ਹਨੇਰੇ 'ਚ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਕਾਰ ਕਿਸ ਪਾਸੇ ਨੂੰ ਦੌੜ ਰਹੀ ਹੈ। ਅਜਿਹੀ ਪ੍ਰਾਹੁਣਾਚਾਰੀ 'ਚ ਕੋਈ ਵੀ ਤੁਹਾਡੀ ਇੱਜ਼ਤ ਦੀਆਂ ਲੀਰਾਂ ਲੀਰਾਂ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ ਹਾਲਾਤ 'ਚ ਆਪਣੀ ਇੱਜ਼ਤ ਆਪਣੇ ਹੱਥੀਂ ਉਹਨਾਂ ਦਿਆਨਤਦਾਰਾਂ ਨੂੰ ਸੌਂਪਣ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਕੋਈ ਚਾਰਾ ਵੀ ਤਾਂ ਨਹੀਂ ਰਹਿ ਜਾਂਦਾ ਹੋਵੇਗਾ ਜਿਹਨਾਂ ਨੇ ਰਾਤ- ਬਰਾਤੇ ਬੇਗਾਨੇ ਮੁਲਕ 'ਚ ਥੋਡੀ 'ਬਾਂਹ' ਫੜ੍ਹੀ ਹੈ।
ਓਏ ਅਣਖੀ ਪੰਜਾਬੀਓ! ਕਿੱਥੇ ਘਾਹ ਚਰ ਰਹੀ ਹੈ ਥੋਡੀ ਅਣਖ ਕਿ ਤੁਹਾਡੀਆਂ ਧੀਆਂ ਸਿਰਫ ਵਿਦੇਸ਼ 'ਚ 'ਸੈਟਲ' ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਂ 'ਤੇ ਹੀ ਅਜਿਹੀਆਂ ਧੱਕੇਸ਼ਾਹੀਆਂ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੋ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਬੇਸ਼ੱਕ ਅਜਿਹੇ ਹਾਲਾਤ ਹਰ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਸਹਿਣੇ ਵੀ ਨਹੀਂ ਪਏ ਹੋਣਗੇ। ਬੇਸ਼ੱਕ ਹਰ ਕੁੜੀ ਦਾ ਅਜੇਹਾ ਕਿਰਦਾਰ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦਾ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣੇ ਮਾਪਿਆਂ ਦੇ ਮੂੰਹ ਕਾਲਖ ਮਲੇ, ਪਰ ਮਿੱਤਰੋ! ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ 'ਚ ਵਸਦਿਆਂ ਜੋ ਜੋ ਹਾਲਾਤਾਂ ਨਾਲ ਸਮਝੌਤੇ ਔਰਤ ਜ਼ਾਤ ਨੂੰ ਕਰਨੇ ਪੈਂਦੇ ਹਨ, ਉਹ ਲਿਖ ਕੇ ਵੀ ਬਿਆਨ ਨਹੀਂ ਕੀਤੇ ਜਾ ਸਕਦੇ। ਇਹਨਾਂ ਹਾਲਾਤਾਂ 'ਚੋਂ ਉਪਜੇ ਹਾਲਾਤ ਹੀ ਹਨ ਕਿ ਪੰਜਾਬੀ ਬੀਬੀਆਂ ਵੀ ਇੰਗਲੈਂਡ ਵਿੱਚ 'ਦੇਹ ਵਪਾਰ' ਵਰਗੇ ਧੰਦੇ ਦਾ ਸ਼ਿੰਗਾਰ ਬਣੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਹਨ। ਜਦੋਂ ਮੈਨੂੰ ਕਿਸੇ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਸੀ ਤਾਂ ਮੈਂ ਵੀ ਤੁਹਾਡੇ ਵਾਂਗ ਮੰਨਣ ਨੂੰ ਤਿਆਰ ਨਹੀਂ ਸੀ ਪਰ ਇਹ ਤਲਖ਼ ਹਕੀਕਤ ਹੈ ਕਿ ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਪੰਜਾਬੀ ਕੁੜੀਆਂ ਇੰਗਲੈਂਡ ਦੇ 'ਮਸਾਜ਼ ਪਾਰਲਰਾਂ' ਵਿੱਚ ਮਾਲਸ਼ ਰਾਹੀਂ ਗਾਹਕਾਂ ਨੂੰ ਖੁਸ਼ ਕਰਨ ਦੇ ਆਹਰ 'ਚ ਵੀ ਰੁੱਝੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਧੰਦਾ ਸਾਊਥਾਲ ਵਿੱਚ ਵੀ ਬੜੀ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪੈਰ ਪਸਾਰ ਚੁੱਕਾ ਹੈ ਜਿਥੇ ਬਹੁ ਗਿਣਤੀ ਵੀ ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਈਆਂ ਦੀ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ 'ਮਸਾਜ਼ ਪਾਰਲਰਾਂ' ਦੇ ਦਿਨ ਢਲੇ ਦੇ ਬਹੁਤੇ ਗਾਹਕ ਵੀ ਆਪਣੇ ਹੀ ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਈ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਤੇ ਜਿਬ੍ਹਾ ਹੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਬੀਬੀਆਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਜਿਆਦਾਤਰ ਆਪਣੀਆਂ ਪੰਜਾਬਣ ਕੁੜੀਆਂ ਹੀ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਮੇਰੇ ਖੁਦ ਲਈ ਵੀ ਇਹ ਗੱਲ ਬੜੀ ਹੀ ਹੈਰਾਨੀ ਭਰੀ ਸੀ। ਇਹ ਹੈਰਾਨੀ ਉਦੋਂ ਅਸਲੀਅਤ 'ਚ ਬਦਲੀ ਜਦ ਮੈਂ ਸ਼ਾਮ ਵੇਲੇ ਕੰਮ ਤੋਂ ਪਰਤਦਿਆਂ ਸਾਊਥਾਲ ਦੇ ਹੈਵਲਾਕ ਰੋਡ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸਾਹਿਬ ਦੀਆਂ ਟਰੈਫ਼ਿਕ ਲਾਈਟਾਂ ਪਾਰ ਕਰਨ ਦੀ ਉਡੀਕ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸਾਂ। ਅਚਾਨਕ ਹੀ ਮੇਰੇ ਲਾਗੇ ਖੜ੍ਹੀ ਛੇ ਫੁੱਟ ਲੰਮੀ ਤਿੱਖੇ ਨੈਣ ਨਕਸ਼ਾਂ ਅਤੇ ਅੱਖ ਨਾਲ ਗੱਲ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਕਾਲੀ ਔਰਤ ਨੇ ਮੈਨੂੰ 'ਹੈਲੋ' ਕਹੀ। ਮੈਂ ਚੌਂਕ ਜਿਹਾ ਗਿਆ ਤੇ ਬਦਲੇ 'ਚ ਹੈਲੋ ਕਹਿਣ 'ਤੇ ਉਸਨੇ ਮੈਨੂੰ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ 'ਚ ਪੁੱਛਿਆ ਕਿ "ਤੂੰ ਕਾਫੀ ਦੇਰ ਤੋਂ ਪਾਰਲਰ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਆਇਆ?" ਮੈਂ ਵੀ ਸਮਝ ਗਿਆ ਕਿ ਉਹ ਭੁਲੇਖਾ ਖਾ ਗਈ ਹੈ। ਮੈਂ ਜਵਾਬ 'ਚ ਕਿਹਾ ਕਿ "ਕੰਮ 'ਚ ਜਿਆਦਾ ਬਿਜ਼ੀ ਸੀ।" ਉਸ ਨੇ ਜਾਣ ਲੱਗੀ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਆਪਣੇ 'ਮਸਾਜ਼ ਪਾਰਲਰ' ਦਾ ਵਿਜਟਿੰਗ ਕਾਰਡ ਦਿੰਦਿਆਂ ਬੜੀ ਚਾਲਾਕ ਜਿਹੀ ਤੱਕਣੀ ਨਾਲ ਕਿਹਾ ਸੀ "ਮੰਗਲਵਾਰ ਤੇ ਸ਼ਨੀਵਾਰ ਨੂੰ ਸਾਡੇ ਕੋਲ 'ਪੰਜਾਬੀ ਗਰਲਜ਼' ਆਉਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਆ ਜਾਣਾ।" ਉਹ ਤਾਂ ਚਲੀ ਗਈ ਪਰ ਉਸ ਕਾਲੀ ਦੇ ਮੂੰਹੋਂ 'ਪੰਜਾਬੀ ਗਰਲਜ਼' ਲਫ਼ਜ਼ ਸੁਣ ਕੇ ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਉਸੇ ਹੀ ਚੌਕ ਵਿੱਚ ਗੱਡਿਆ ਜਿਹਾ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸਾਂ। ਮੈਨੂੰ ਇਉਂ ਲੱਗ ਰਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਜਿਵੇਂ ਉਹ ਮੈਨੂੰ ਜਾਣ ਕੇ ਚਿੜਾ ਗਈ ਹੋਵੇ ਕਿ "ਤੁਸੀਂ ਲੋਕ ਐਵੇਂ ਹੀ ਅਣਖੀ ਹੋਣ ਬਾਰੇ ਠੂੰਹੇਂ ਵਾਂਗੂੰ ਪੂਛ ਉਤਾਂਹ ਚੁੱਕੀ ਫਿਰਦੇ ਹੋ, ਥੋਡੀਆਂ ਪੰਜਾਬਣ ਕੁੜੀਆਂ ਤਾਂ ਨੰਗ- ਧੜੰਗੇ ਲੰਮੇ ਪਏ ਮਰਦਾਂ ਦੇ ਮਾਲਸ਼ ਕਰ ਕੇ ਆਵਦੇ ਮਾਂ ਪਿਉ ਨੂੰ ਪੈਸੇ ਭੇਜਦੀਆਂ ਹਨ।"
ਓਏ ਅਣਖੀ ਪੰਜਾਬੀਓ! ਜਾਗੋ ਭਰਾਵੋ ਜਾਗੋ। ਇੱਕ ਵਾਰ ਦੋ ਜਣਿਆਂ ਦੀਆਂ ਮੱਝਾਂ ਸੂਣ ਵਾਲੀਆਂ ਸਨ। ਮੱਝਾਂ ਵੀ ਨੇੜੇ ਨੇੜੇ ਹੀ ਬੰਨ੍ਹੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਸਨ। ਦੋਵੇਂ ਮਾਲਕ ਵੀ ਰਾਤ ਵੇਲੇ ਰਾਖੀ 'ਤੇ ਸਨ ਤਾਂ ਜੋ ਮੱਝਾਂ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਕੁੱਤੇ ਬਿੱਲੇ ਤੋਂ ਪ੍ਰੇਸ਼ਾਨੀ ਨਾ ਹੋਵੇ। ਇੱਕ ਮੱਝ ਮਾਲਕ ਨੂੰ ਨੀਂਦ ਨੇ ਘੇਰਾ ਪਾ ਲਿਆ। ਉਹਦੇ ਸੌਣ ਦੀ ਦੇਰ ਸੀ ਕਿ ਦੋਵਾਂ ਦੀਆਂ ਮੱਝਾਂ ਨੇ ਕੱਟੜੂ ਜਨਮ ਦਿੱਤੇ। ਜੋ ਜਾਗਦਾ ਸੀ, ਉਹਦੀ ਮੱਝ ਨੇ ਕੱਟਾ ਜੰਮਿਆ ਤੇ ਜੋ ਸੌਂ ਰਿਹਾ ਸੀ ਉਹਦੀ ਮੱਝ ਨੇ ਕੱਟੀ। ਫਿਰ ਕੀ ਸੀ ਜਾਗਦੇ ਨੇ ਆਪਣੀ ਮੱਝ ਦਾ ਕੱਟੜੂ ਚੁੱਕ ਕੇ ਸੁੱਤੇ ਪਏ ਦੀ ਮੱਝ ਦੀ ਕੱਟੀ ਨਾਲ ਬਦਲ ਲਿਆ। ਜਦ ਸੁੱਤੇ ਮਾਲਕ ਦੀ ਜਾਗ ਖੁੱਲ੍ਹੀ ਤਾਂ ਪਹਿਲਾਂ ਤੋਂ ਹੀ ਜਾਗਦੇ ਮਾਲਕ ਦਾ ਕਥਨ ਸੀ "ਜਾਗਦਿਆਂ ਦੀਆਂ ਕੱਟੀਆਂ ਤੇ ਸੁੱਤਿਆਂ ਦੇ ਕੱਟੇ ਹੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।" ਅਜਿਹਾ ਨਾ ਹੋਵੇ ਕਿ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ 'ਚ ਕਿਸੇ ਨਾ ਕਿਸੇ ਢੰਗ 'ਪੈਰ ਪਾਉਣ' ਦੀ ਲਾਲਸਾ 'ਚ ਤੁਸੀਂ ਤੇ ਤੁਹਾਡੇ ਧੀਆਂ- ਪੁੱਤ ਵੀ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਨਾਲ ਅੱਖ ਮਿਲਾਉਣ ਜੋਗੇ ਵੀ ਨਾ ਰਹੋ। ਅਜਿਹਾ ਵੀ ਨਾ ਹੋਵੇ ਕਿ ਇਸ ਲਾਲਚ ਦੀ ਨੀਂਦ 'ਚੋਂ ਜਾਗਣ ਤੋਂ ਬਾਦ ਤੁਹਾਡੇ ਪੱਲੇ ਕੱਟਿਆਂ ਜਾਂ ਕੱਟੀਆਂ ਦੀ ਬਜਾਏ 'ਮੁਰਦਾ' ਕੱਟੜੂ ਹੀ ਪੈਣ। ਫੈਸਲਾ ਤੁਸੀਂ ਖੁਦ ਕਰਨਾ ਹੈ। ਦੋ ਘੜੀਆਂ ਕੱਲੇ ਬਹਿ ਕੇ ਸੋਚ ਲੈਣਾ।

ਮਨਦੀਪ ਸਿੰਘ ਖੁਰਮੀ ਹਿੰਮਤਪੁਰਾ (ਇੰਗਲੈਂਡ)

ਵਿਅੰਗ ਨਹੀਂ -
ਮੈਨੂੰ ਆਪਣਾ ਪੰਜਾਬ ਜਮਾਂ ਈ ਤਖਤੂਪੁਰੇ ਵਾਲੇ ਬਾਬੇ ਵਰਗਾ ਲਗਦੈ।
ਮਨਦੀਪ ਖੁਰਮੀ

ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਅਜੋਕੀ ਹਾਲਤ ਦੇਖ ਕੇ ਬੜਾ ਦਿਲ ਜਿਹਾ ਖੁੱਸਦੈ। ਕਿਸੇ ਵੇਲੇ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚ ਚੜ੍ਹ ਮੱਚੀ ਹੋਈ ਸੀ, ਪਰ ਹੁਣ ਤਾਂ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਲੀਡਰਾਂ ਨੇ ਇਹਦੀ ਦਸ਼ਾ ਸੁਧਾਰਨੀ ਸੀ, ਉਹੀ ਕੁੱਕੜਾਂ ਵਾਂਗ ਲੜੀ ਜਾਂਦੇ ਆ। ਜੇ ਮੇਰੀ ਗੱਲ ਦਾ ਯਕੀਨ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦਾ ਤਾਂ ਅਖ਼ਬਾਰ ਵੇਖ ਲਿਆ ਕਰੋ ਕਿ ਕਿਵੇਂ ਗੱਲੀਂਬਾਤੀਂ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਦੇ ਜੁੰਡੇ ਪੱਟੀ ਜਾਂਦੇ ਆ। ਭਰਾਵੋ ਇਹ ਤਾਂ ਆਪਾਂ ਲੋਕ ਹੀ ਆਂ ਜਿਹੜੇ ਫਿਕਰਾਂ ਸੰਸਿਆਂ ਚ ਆਵਦਾ ਖੂਨ ਸੁਕਾਈ ਜਾਂਨੇ ਆਂ। ਮੈਨੂੰ ਤਾਂ ਇਉਂ ਲਗਦੈ ਕਿ ਨਿੱਤ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਦੀ ਕੁੱਤਪੋਹ ਕਰਕੇ ਆਥਣੇ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਨੂੰ ਫੋਨ ਕਰਕੇ ਪੁੱਛਦੇ ਹੋਣਗੇ ਕਿ "ਕਿਉਂ, ਅੱਜ ਮੇਰਾ ਬਿਆਨ ਕਿਵੇਂ ਰਿਹਾ?" ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਵੀ ਸਿਰ ਤੋਂ ਪਾਣੀ ਲੰਘਿਆ ਪਿਐ। ਜੇ ਵੋਟਾਂ ਦਾ ਬਾਈਕਾਟ ਕਰਦੇ ਆ ਤਾਂ ਇਸ ਗੱਲੋਂ ਡਰਦੇ ਆ ਕਿ ਕੋਈ ਹੋਰ ਹਮਾਤੜ ਆ ਕੇ ਨਾ ਸਿਰ ਤੇ ਬਹਿਜੇ। ਜੇ ਵੋਟਾਂ ਪਾਉਂਦੇ ਆ ਤਾਂ ਉਸੇ ਚੁਰਾਸੀ ਵਾਲੇ ਚੱਕਰ ਵਿਚ ਉਲਝ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਚੋਂ ਨਿਕਲਣ ਲਈ ਹੱਥ ਪੈਰ ਮਾਰੇ ਸੀ, ਜਦੋਂ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਜੀਵਨ ਦੀ ਦਿਨੋ ਦਿਨ ਉਲਝਦੀ ਜਾ ਰਹੀ ਤਾਣੀ ਵੱਲੀਂ ਦੇਖੀਦੈ ਤਾਂ ਹੌਕਾ ਜਿਹਾ ਉੱਠਦੈ ਕਿ ਵਚਾਰੇ ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਹੁਣ ਕੀ ਬਣੂੰ?
ਉਹ ਸਕੂਲ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਚ ਕਦੇ ਵਿੱਦਿਆ ਵਰਤਦੀ ਹੁੰਦੀ ਸੀ, ਉਹਨਾਂ ਚ ਵਿਚਾਰੇ ਜਿਹੜੇ ਇੱਕ ਦੋ ਮਾਸਟਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਉਹ ਜੁਆਕਾਂ ਨੂੰ ਖਾਣਾ ਵਰਤਾਉਣ ਚ ਰੁੱਝੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ ਜਾਂ ਫਿਰ ਪੜ੍ਹੋ ਪੰਜਾਬ ਵਰਗੇ ਡਫੂੰਗ ਰਚਕੇ ਸੈਮੀਨਾਰਾਂ ਤੇ ਤੋਰ ਦਿੱਤੇ ਜਾਂਦੇ ਨੇ। ਫੇਰ ਕਹਿਣਗੇ "ਰਿਜਲਟ ਮਾੜੇ ਆਗੇ, ਏਦੂੰ ਤਾਂ ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਵਾਲੇ ਈ ਚੰਗੇ ਆ"। ਸਕੂਲ ਮਾਸਟਰਾਂ ਬਗੈਰ ਭਾਂਅ-ਭਾਂਅ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ, ਨਵੀਂ ਭਰਤੀ ਬਾਰੇ ਸਾਡੇ ਸਿਆਣੇ ਲੀਡਰ ਨਿੱਤ ਨਵਾਂ ਬਿਆਨ ਦਾਗ ਕੇ ਮੁਕਰ ਜਾਂਦੇ ਨੇ। ਗੱਲ ਅੰਦਰ ਖਾਤੇ ਸਰਕਾਰੀ ਸਕੂਲਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਹੱਥਾਂ ਚ ਸੌਂਪਣ ਦੀ ਚੱਲੀ ਜਾਂਦੀ ਐ। ਹਸਪਤਾਲਾਂ ਚ ਜਾ ਕੇ ਵੇਖਲੋ, ਪਹਿਲੀ ਗੱਲ ਤਾਂ ਡਾਕਟਰ ਹੈ ਨਹੀਂ, ਜੇ ਡਾਕਟਰ ਹੈ, ਤਾਂ ਦਵਾਈ ਹੈਨੀ। ਜੇ ਥੋਡੀ ਜੇਬ ਚ ਕੁਝ ਹੈ ਤਾਂ ਸਭ ਕੁਝ ਮਿਲ ਜੂ। ਐਦੂੰ ਮਾੜਾ ਹਾਲ ਹੋਰ ਕਿੱਥੇ ਹੋਊ ਕਿ ਮੁਰਦੇ ਦੇ ਪੋਸਟ ਮਾਰਟਮ ਮਗਰੋਂ ਲਾਸ਼ ਵੀ ਲਾਗ ਲੈ ਕੇ ਚੁਕਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੋਵੇ। ਡਾਕਟਰ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਦੇ ਟੈਸਟ ਕਰਵਾਉਣ ਲਈ ਆਪਣੇ ਕਿਸੇ ਚਹੇਤੇ ਕੋਲ ਭੇਜ ਦਿੰਦੇ ਨੇ ਤੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਪੱਟੀ ਛਿੱਲ ਚੋਂ ਕਮਿਸ਼ਨ ਆਥਣੇ ਡਾਕਟਰ ਨੂੰ ਬੰਦ ਲਿਫਾਫੇ ਚ ਸੀਲ ਹੋ ਕੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਪਹੁੰਚ ਜਾਂਦੈ। ਰੱਬ ਦਾ ਦੂਜਾ ਰੂਪ ਸਮਝੇ ਜਾਂਦੇ ਡਾਕਟਰਾਂ ਦੀ ਮਿਲੀ ਭੁਗਤ ਨਾਲ ਜਗਜਨਣੀ ਨੂੰ ਜੰਮਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਮੌਤ ਦੇ ਘਾਟ ਉਤਾਰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦੈ। ਗੁਰੂਆਂ-ਪੀਰਾਂ ਦੀ ਧਰਤੀ ਪੰਜਾਬ ਚ ਵੀ। ਹੋਰ ਸੁਣ ਲਓ ਸਾਡੇ ਪੰਜਾਬ ਚ ਉਹ ਆਦਮੀ ਜਿਹੜਾ ਬਾਬਾ ਬਣਨ ਦਾ ਢੋਂਗ ਰਚ ਕੇ ਸਿਰ ਸੁਆਹ ਪਾ ਬੈਠਾ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਜਿਹੜਾ ਮਹੀਨਾ-ਮਹੀਨਾ ਨਹਾਉਂਦਾ ਨਾ ਹੋਵੇ, ਉਹਨੂੰ ਹਰ ਕੋਈ ਸਿਆਣਾ ਆਖੇਗਾ, ਪਰ 18-19 ਸਾਲ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕਰਕੇ ਡਿਗਰੀਆਂ ਲੈਣ ਵਾਲੇ ਨੂੰ ਕਹਿਣਗੇ ਕਿ, "ਪਾੜ੍ਹੇ ਦਾ ਡਮਾਕ ਹਿੱਲ ਗਿਐ"। ਸਗੋਂ ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰ ਪਾੜ੍ਹਿਆਂ ਨੂੰ ਤਾਂ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਦੀ ਮੰਗ ਕਰਨ ਬਦਲੇ ਸਰਕਾਰੇ ਦਰਬਾਰੇ ਵੀ ਪੁਲਿਸ ਦੀਆਂ ਡਾਂਗਾਂ ਥੋਕ ਦੇ ਭਾਅ ਨਸੀਬ ਹੋ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਰਹਿੰਦੀ ਖੂਹੰਦੀ ਕਸਰ ਆਹ ਸਰਸੇ ਵਾਲੇ ਨੇ ਕੱਢਤੀ, "ਅਖੇ ਜੀ ਹਮ ਅਪਨੇ ਪ੍ਰੇਮੀਓਂ ਕੋ ਇੰਸਾਂ ਬਣਾ ਰਹੇ ਹੈਂ।" ਮਾਂ ਦੇ ਪੁੱਤ ਨੇ ਐਸੀ ਚਿੰਗਾੜੀ ਛੇੜੀ ਕਿ ਘੁੱਗ ਵਸਦੇ ਪਿੰਡਾਂ ਚ ਮੁੜ ਸਨ ਸੰਤਾਲੀ ਵਰਗਾ ਵੈਰ ਪੈਦਾ ਕਰਤਾ। ਆਪਸੀ ਭਾਈਚਾਰੇ ਚ ਐਸੀਆਂ ਤ੍ਰੇੜਾਂ ਪਈਆਂ ਨੇ ਕਿ ਲੱਖ ਮਲ੍ਹਮਾਂ ਲਾਈ ਜਾਵੋ ਕਦੇ ਨਹੀਂ ਭਰਨਗੀਆਂ। ਇਹੀ ਸਮਝ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦੀ ਕਿ ਹੋਰ ਕਿੰਨਾ ਕੁ ਚਿਰ ਰਾਜਨੀਤੀ ਧਰਮ ਉੱਪਰ ਪਲਾਕੀ ਮਾਰ ਕੇ ਬੈਠੀ ਰਹੇਗੀ ਤੇ ਕਿੰਨਾ ਕੁ ਚਿਰ ਪਰਿਵਾਰਵਾਦ ਜਾਂ ਨਿਜੀ ਮੁਫ਼ਾਦਾਂ ਲਈ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਪੁੱਤਾਂ ਦੀਆਂ ਬਲੀਆਂ ਦੇ ਕੇ ਤਸਵੀਰਾਂ ਨੂੰ ਅਜਾਇਬ ਘਰਾਂ ਦਾ ਸਿੰਗਾਰ ਬਣਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਰਹੇਗਾ? ਮੂਕ ਦਰਸ਼ਕ ਬਣ ਕੇ ਤਮਾਸ਼ਾ ਦੇਖਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਜਦ ਕਿਸੇ ਮਾਂ ਦਾ ਪੁੱਤ ਬਲਦੀ ਦੇ ਬੂਥੇ ਜਾ ਵੜਦੈ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਘਰ ਦਾ ਚਿਰਾਗ ਗੁੱਲ ਹੋ ਜਾਂਦੈ ਤਾਂ ਝਟ ਸਾਡੇ ਲੀਡਰ ਮੁਆਵਜ਼ਾ ਦੇਣ ਅੱਪੜ ਜਾਂਦੇ ਨੇ। ਕੀ ਇਹ ਮੁਆਵਜ਼ੇ ਉਹਨਾਂ ਘਰਾਂ ਦੀਆਂ ਖੁਸ਼ੀਆਂ ਵਾਪਸ ਲਿਆ ਸਕਦੇ ਨੇ, ਬਿਲਕੁਲ ਨਹੀਂ।
ਸਾਡੇ ਲੀਡਰਾਂ ਦਾ ਵੀ ਜੱਟ ਵਾਲਾ ਹਾਲ ਐ ਕਿ ਜੱਟ ਗੰਨਾ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦਾ, ਭੇਲੀ ਦੇ ਦੇਉ। ਹੁਣੇ ਜਿਹੇ ਹੀ ਵੇਖਲੋ ਕਿੰਨੇ ਪਿੰਡਾਂ ਦੇ ਪਿੰਡ ਰੁੜਗੇ ਹੜ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਾਣੀ ਚ। ਹੜ੍ਹਾਂ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ ਵਾਸਤੇ ਹਰ ਸਾਲ ਮੀਟਿੰਗਾਂ ਕਰਨਗੇ, ਦੁਹਾਈਆਂ ਪਾਉਣਗੇ ਪਰ ਮੁੜ ਜਾਂਦੇ ਨੇ ਸਮੋਸੇ ਖਾਕੇ। ਮੀਟਿੰਗਾਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਤਾਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਨੇ ਪਰ ਕਾਗਜਾਂ ਵਿਚ। ਹੁਣ ਕੇਂਦਰ ਮੂਹਰੇ ਪਿੱਟੀ ਜਾਂਦੇ ਐ ਕਿ ਹੜ੍ਹ ਮੁਆਵਜ਼ਾ ਦਿਓ। ਉੱਥੇ ਕਿਹੜਾ ਭਲੇ ਮਾਨਸ ਬੈਠੇ ਆ, ਉਹ ਵੀ ਖੜ੍ਹੇ ਹੀ ਝੱਗਾ ਚੱਕਗੇ। ਜੇ ਕੋਈ ਪੁੱਛਣ ਵਾਲਾ ਹੋਵੇ ਬਈ ਭਲਿਓ ਮਾਣਸੋ ਜੇ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਇਮਾਨਦਾਰੀ ਨਾਲ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਭਲੇ ਵਾਸਤੇ ਸੋਚ ਲੈਂਦੇ ਤਾਂ ਕਿਸੇ ਵਸਦੇ ਰਸਦੇ ਨੂੰ ਕਿਉਂ ਮੁਆਵਜ਼ੇ ਵਾਸਤੇ ਹੱਥ ਅੱਡਣੇ ਪੈਂਦੇ? ਹੁਣ ਤੁਸੀਂ ਆਪ ਵੀ ਦੇਖ ਲਵੋਗੇ ਕਿ ਪਹਿਲੀ ਗੱਲ ਇਹ ਕਿ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਮੁਆਵਜ਼ਾ ਮਿਲਣਾ ਨਹੀਂ, ਜੇ ਮਿਲ ਵੀ ਗਿਆ ਤਾਂ ਅੱਧ-ਪੱਚਧ ਤਾਂ ਆਪ ਹੀ ਛਕ-ਛਕਾ ਜਾਣਗੇ। ਫਿਰ ਦੇਖਿਓ ਕਿਵੇਂ ਫੋਕੀ ਚੌਧਰ ਦੇ ਭੁੱਖੇ ਅਖੌਤੀ ਆਗੂਆਂ ਦੀਆਂ ਅਖ਼ਬਾਰਾਂ ਚ ਫੋਟੋਆਂ ਛਪਦੀਆਂ ਨੇ ਕਿ "ਫਲਾਣੇ ਮੰਤਰੀ ਨੇ ਜਾਂ ਫਲਾਣੇ ਵਿਧਾਇਕ ਨੇ ਮੁਆਵਜ਼ਾ ਵੰਡਿਆ। ਫੋਟੋ ਚ ਨਾਲ ਖੜ੍ਹੇ ਹਨ ਇਲਾਕੇ ਦੇ ਫਲਾਣੇ-ਫਲਾਣੇ ਸਿਰ-ਕੱਢ ਆਗੂ" ਯਾਰ ਕੀ ਕੀ ਗਿਣਾਈਏ, ਤੁਸੀਂ ਕਿਹਡ਼ਾ ਜੁਆਕ ਹੋ ਬਈ ਕੁਛ ਪਤਾ ਨੀ ਥੋਨੂੰ, ਤੁਸੀਂ ਵੀ ਤਾਂ ਮੇਰੇ ਵਾਂਗੂ ਹੌਕਾ ਹੀ ਲੈ ਸਕਦੇ ਹੋ, ਹੋਰ ਕਰ ਵੀ ਕੀ ਸਕਦੇ ਹੋ? ਇਹੀ ਕਹਿ ਸਕਦੇ ਹੋ, "ਹਾਏ ਓਏ ਮੇਰਾ ਪੰਜਾਬ"।
ਜਦੋਂ ਕਦੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਮਾੜੇ ਦਿਨਾਂ ਦੀ ਤਸਵੀਰ ਅੱਖਾਂ ਮੂਹਰੇ ਆਉਂਦੀ ਐ ਤਾਂ ਤਖਤੂਪੁਰੇ ਵਾਲੇ ਬਾਬਾ ਚੇਤੇ ਆ ਜਾਂਦੈ। ਫੇਰ ਮੈਂ ਹੱਸੇ ਬਿਨਾਂ ਨਹੀਂ ਰਹਿੰਦਾ। ਤੁਸੀਂ ਵੀ ਜਰੂਰ ਕਹੋਗੇ ਕਿ ਯਾਰ ਕੀ ਕਮਲਿਆਂ ਵਾਂਗੂ ਕਰੀ ਜਾਂਦੈ ਕਿ ਕਿਤੇ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਹਾਲਤ ਤੇ ਰੋਣ ਬਹਿ ਜਾਂਦੈ ਤੇ ਕਦੇ ਤਖਤੂਪੁਰੇ ਵਾਲੇ ਬਾਬੇ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕਰਕੇ ਹੱਸਣ ਬਹਿ ਜਾਂਦੈ।
ਮਿੱਤਰੋ, ਗੱਲ ਹੀ ਕੁਝ ਐਸੀ ਐ, ਆਪਣਾ ਵਿਚਾਰਾ ਪੰਜਾਬ ਹਰ ਪੰਜਾਂ ਸਾਲਾਂ ਬਾਦ ਕਿਸੇ ਨਾਂ ਕਿਸੇ ਬਦਲਵੇਂ ਖਿਡਾਵੇ ਦੀ ਗੋਦੀ ਚੜ੍ਹ ਜਾਂਦੈ। ਅੱਗੋਂ ਗੋਦੀ ਚੁੱਕਣ ਵਾਲੇ ਦੀ ਮਰਜ਼ੀ ਐ ਕਿ ਉਹ ਕਿਹੋ ਜਿਹੇ ਹੂਟੇ ਦਿੰਦੈ। ਇਹੋ ਜਿਹੀ ਹੀ ਵਚਾਰੇ ਤਖਤੂਪੁਰੇ ਵਾਲਾ ਬਾਬੇ ਨਾਲ ਵਾਪਰੀ ਸੀ। ਯਾਰ ਗੱਲ ਸੁਣਨ ਲਈ ਮੇਰਾ ਝੱਗਾ ਕਾਹਤੋਂ ਖਿੱਚੀ ਜਾਨੇ ਓਂ। ਲਉ ਸੁਣੋ, ਅਸੀਂ ਦਸਵੀਂ ਵਿਚ ਪੜ੍ਹਦੇ ਸੀ, ਪਿੰਡ ਭਾਗੀਕੇ, ਤੇ ਸਾਡਾ ਯਾਰ ਘੋਨਾ, ਇੱਕ ਦਿਨ ਮੱਲੋ-ਮੱਲੀ ਮੈਨੂੰ, ਮੇਰੇ ਦੋਸਤ ਜੱਸੀ ਤੇ ਹੈਪੀ ਨੂੰ ਆਵਦੇ ਪਿੰਡ ਤਖਤੂਪੁਰੇ ਲੈ ਗਿਆ। ਅਸੀਂ ਜਾ ਕੇ ਅਜੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਘਰ ਸਾਈਕਲ ਰੋਕੇ ਹੀ ਸੀ ਕਿ ਇੱਕ 60-65 ਸਾਲਾਂ ਦਾ ਬਾਬਾ ਪੈਡਲਾਂ ਵਾਲੀ ਸਕੂਟਰੀ (ਮੋਪਡ) ਤੇ ਮੌਤ ਦੇ ਖੂਹ ਵਾਲੇ ਸਕੂਟਰਾਂ ਵਾਂਗੂ ਕਾਵਾਂ ਰੌਲੀ ਜਿਹੀ ਪਾਉਂਦਾ ਨ੍ਹੇਰੀ ਵਾਂਗੂ ਲੰਘ ਗਿਆ। ਉਹਦੇ ਮਗਰ ਲੱਗੀ ਹੋਈ ਮਸਤੇ ਹੋਏ ਮੁੰਡਿਆਂ ਦੀ ਟੋਲੀ ਉਹਦੀ ਆਵਾਜ ਨਹੀਂ ਸੀ ਸੁਣਨ ਦਿੰਦੀ। ਅਸੀਂ ਵੀ ਬਾਬੇ ਦੇ ਕਰਤਬ ਵੇਖਣ ਲਈ ਘਰੋਂ ਬਾਹਰ ਸੜਕ ਤੇ ਆ ਗਏ। ਬਾਬਾ ਪਿੰਡ ਦੀ ਫਿਰਨੀ ਉਤੋਂ ਗੇੜਾ ਕੱਢੇ ਤੇ ਆਵਦੇ ਘਰ ਕੋਲ ਆ ਕੇ ਕਹਿ ਦੇਵੇ, "ਉਤਾਰ ਲੋ ਉਏ"। ਇੰਨਾ ਕਹਿ ਕੇ ਫੇਰ ਸੜਕੇ ਸੜਕੇ ਪਿਰੜ-ਪਿਰੜ ਕਰਦਾ ਗੇੜਾ ਕੱਢਕੇ ਘਰ ਕੋਲ ਆ ਕੇ ਫਿਰ ਉਹੀ ਤਰਲਾ ਜਿਹਾ ਕਰੇ।
ਜਦੋਂ ਅਸਲ ਗੱਲ ਬਾਰੇ ਬਾਬੇ ਦੇ ਪੋਤੇ ਤੋਂ ਪੁੱਛਿਆ ਤਾਂ ਓਹ ਵੀ ਅੱਗੋਂ ਚੜ੍ਹਦਾ ਚੰਦ ਨਿਕਲਿਆ, ਹੱਸਦਾ ਹੋਇਆ ਬੋਲਿਆ, "ਯਾਰ ਬੁੜ੍ਹਾ ਕਿੱਦੇਂ ਦਾ ਕੰਨ ਖਾਈ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਕਿ ਮੈਨੂੰ ਸਕੂਟਰੀ ਸਿਖਾਓ, ਅਖੇ ਮੈਂ ਖੇਤ ਗੇੜਾ ਮਾਰ ਆਇਆ ਕਰੂੰ"। ਫੇਰ ਕੀ ਸੀ, ਯਾਰਾਂ ਨੇ ਬਿਠਾਤਾ ਬਾਬਾ ਸਿੱਧਾ ਕਰਕੇ ਰੇਸ ਬਾਰੇ ਤਾਂ ਦੱਸਤਾ, ਬਈ ਐਸ ਗੁੱਲ ਜਿਹੇ ਨੂੰ ਵਟਾ ਦੇਈ ਜਾਈਂ, ਬ੍ਰੇਕਾਂ ਬਾਰੇ ਨਾ ਤਾਂ ਬਾਬੇ ਨੇ ਪੁੱਛਿਆ, ਤੇ ਨਾ ਈ ਆਪਾਂ ਦੱਸਿਆ। ਹੁਣ ਰੇਸ ਤਾਂ ਦੇਈ ਜਾਂਦੈ, ਬ੍ਰੇਕ ਲਾਉਣ ਦਾ ਪਤਾ ਨਹੀਂ, ਤਾਹੀਂ ਘਰ ਕੋਲ ਆ ਕੇ ਕਹਿ ਦਿੰਦੈ, "ਤਾਰ ਲੋ ਉਏ" ਮੈਨੂੰ ਸਾਰੀ ਕਹਾਣੀ ਸਮਝ ਆ ਗਈ ਸੀ।
ਬੱਸ ਇਹੋ ਜਿਹੀ ਹੀ ਆਪਣੇ ਪੰਜਾਬ ਨਾ ਵਾਪਰ ਰਿਹੈ, ਕਿ ਵਿਚਾਰਾ ਪੰਜਾਬ ਜਿਹੜੀ ਵੀ ਪਾਰਟੀ ਦੀ ਸਕੂਟਰੀ ਤੇ ਸਵਾਰ ਹੋ ਜਾਂਦੈ, ਉਹ ਪਾਰਟੀ ਵਾਲੇ ਬਾਬੇ ਦੇ ਪੋਤੇ ਵਾਂਗੂ ਰੇਸ ਦੇਣੀ ਤਾਂ ਦੱਸ ਦਿੰਦੇ ਨੇ ਪਰ ਬ੍ਰੇਕਾਂ ਲਾਉਣੀਆਂ ਨਹੀਂ ਦੱਸਦੇ, ਤੇ ਵਚਾਰਾ ਪੰਜਾਬ ਵੀ ਬਾਬੇ ਵਾਂਗ ਹਰ ਪੰਜਾਂ ਸਾਲਾਂ ਬਾਦ ਵਿਲਕ ਕੇ ਕਹਿ ਉੱਠਦੈ ਕਿ "ਮੈਨੂੰ, ਤਾਰਲੋ ਓਏ, ਮੈਨੂੰ ਬਚਾ ਲੋ ਓਏ" ਇਹਤੋਂ ਅੱਗੇ ਏਸ ਗੱਲ ਦਾ ਸੰਸਾ ਵੱਧ ਖਾਂਦਾ ਰਹਿੰਦੈ ਕਿ ਤਖਤੂਪੁਰੇ ਵਾਲਾ ਬਾਬਾ ਤਾਂ ਸਕੂਟਰੀ ਦਾ ਤੇਲ ਮੁੱਕਣ ਤੇ ਆਵਦੇ ਆਪ ਹੀ ਉੱਤਰ ਆਇਆ ਸੀ, ਪਰ ਆਪਣਾ ਵਿਚਾਰਾ ਪੰਜਾਬ ਪਤਾ ਨੀ ਹੋਰ ਕਿੰਨਾ ਚਿਰ ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬਾਬੇ ਵਾਂਗੂ ਲੰਮੇ ਚੱਕਰੀਂ ਪਿਆ ਰਹੂ। 
ਮਨਦੀਪ ਖੁਰਮੀ ਹਿੰਮਤਪੁਰਾ (ਇੰਗਲੈਂਡ)